ASSALAMMUALAIKUM DAN SALAM RAMADHAN...
Artikel kali ini saya ingin berkongsi tentang salah satu
penyakit yang biasanya melanda kita tanpa kita sedari dan ada yang berpeluang
menyedarinya dikala sakit ini masih diperingkat awal dan mendapatkan rawatan. Namun
ada kalanya ianya dikesan lewat dan ini yang mengundang bahaya kepada diri
sendiri mahupun persekitaran.
Kemurungan ini selalunya berkaitan dengan emosi…Allah telah
menganugerahkan kita berbagai emosi…gembira, susah hati, resah, tenang, cinta
dan pelbagai lagi perasaan yang mewarnai hidup kita ini . Perasaan susah hati ,
gundah gulana, murung merupakan contoh emosi yang menggambarkan kesedihan.
Ia mempunyai spektrum daripada perasaan sedih yang
tidak ketara kepada kesedihan yang melampau. Perasaan kita juga berubah-ubah
dan berterusan dalam tempoh-tempoh tertentu. Si isteri mungkin merasa sedih
selama dua atau tiga jam jika dimarahi suami dan kemudian gembira semula
setelah keluar membeli-belah . Si isteri juga boleh merasa sedih sehingga
berbulan-bulan jika kematian suami. Persoalannya, adakah semua perasaan sedih
itu normal?. Perlukah kita berjumpa doktor hanya kerana kita merasa sedih?.
Kemurungan (Major Depression)
Kemurungan atau depression adalah satu istilah perubatan yang menggambarkan
perubahan emosi yang keterlaluan. Ia bukan lagi emosi normal tetapi suatu
penyakit yang perlu dirawat.
Penyakit kemurungan merupakan penyakit perubatan yang melibatkan
perasaan sedih atau murung. Namun berbeza daripada perasaan sedih yang mungkin
dirasakan apabila kita kehilangan telefon bimbit contohnya, bagi mereka yang
mengalami masalah ini, perasaan sedih atau murung ini berpanjangan. Pada masa
yang sama, mereka juga seringkali mempunyai perasaan terlalu rendah diri dan
sering merasakan diri mereka bersalah dan berdosa dalam setiap perkara yang
berlaku dalam kehidupan mereka. Perasaan murung ini hadir dalam diri mereka
pada setiap waktu sepanjang hari dan boleh berlarutan sehingga
berminggu-minggu. Ini berbeza dengan perasaan sedih biasa yang kita alami
apabila sesuatu musibah berlaku yang akan hilang dalam masa yang singkat
setelah musibah itu berlalu.
Diagnosis penyakit
ini melibatkan temubual ataupun menggunakan ujian psikologi yang berkaitan antara
pakar dengan mereka yang dirasakan menghidapi penyakit kemurungan. Diagnosis
ini berpandukan kriteria yang ditetapkan oleh World Health Organization (WHO) dan American Psychiatric Association (APA).
Kenapa kemurungan perlu dirawat?
Kemurungan perlu dirawat kerana ia merupakan penyakit yang boleh merosakkan
diri kita melalui pelbagai aspek. Penyakit kemurungan menyebabkan kita tidak
dapat berfungsi dengan baik. Pesakit yang mengalami kemurungan tiada tenaga,
tiada motivasi, sakit-sakit badan dan tidak bermaya untuk bekerja seperti
biasa. Mereka akan ponteng bekerja, prestasi merosot dan menimbulkan masalah
dengan majikan. Keluarga pesakit juga mendapat efek negatif kerana pesakit
tidak lagi berfungsi sebagai suami , isteri atau ibubapa yang bertanggungjawab lagi
Mereka tidak menjalankan tugas seharian dengan baik, hilang pertimbangan dan
tiada kawalan diri.
Di peringkat yang teruk, pesakit mempunyai perasaan bersalah, tidak berguna dan
akhirnya ingin membunuh diri. Psikosis juga boleh berlaku jika kemurungan tidak
dirawat dengan segera.
Apakah tanda-tanda kemurungan?
1. Perasaan murung atau sering marah-marah hampir sepanjang hari dan
hampir setiap hari dalam tempoh dua minggu. Perasaan ini dilaporkan oleh
pesakit secara subjektif seperti perasaan rendah diri ataupun daripada
pengamatan orang luar contohnya selalu menangis.
2. Tidak bersemangat
atau tidak berminat melakukan aktiviti sosial yang biasa dilakukan hampir
setiap hari. Contohnya tidak berminat untuk bersukan lagi atau berjumpa dengan
sanak-saudara.
3. Berat badan
merosot (~5%) daripada asal dalam waktu yang singkat atau kurang selera makan.
4. Corak tidur
berubah, sama ada kurang tidur (insomnia) atau terlebih tidur (hypersomnia).
5. Perubahan dalam
melakukan aktiviti seharian, sama ada terlebih aktif atau kurang aktif.
6. Selalu letih
dan kurang tenaga dalam melakukan aktiviti harian.
7. Perasaan
bersalah yang tidak setimpal dengan sesuatu kesalahan perbuatan
atau merasakan diri tidak berguna
8. Tidak mampu
memberikan konsentrasi atau berfikir secara rasional. Pesakit juga
merasakan susah untuk membuat keputusan dalam kehidupan hariannya.
9. Berfikir
tentang keinginan untuk mati atau bunuh diri dengan kerap, atau mempunyai
pelan masa hadapan untuk membunuh diri.
Terdapat juga pesakit yang mempunyai kemurungan atipikal.
Kemurungan Atipikal (Atypical depression) adalah kemurungan yang
berlaku dengan tanda-tanda yang luar daripada biasa seperti selera makan yang
bertambah (pesakit yang terlalu stress makan banyak untuk hilangkan stress),
berat badan akan bertambah (kerana makan dengan banyak) dan mereka juga banyak
tidur. Ini berbeza daripada kemurungan biasa di mana pesakit tiada selera
makan, berat badan menurun dan susah untuk tidur.
Bagi kanak-kanak dan orang tua pula, mereka mungkin mempunyai
tanda-tanda kemurungan yang tidak ketara dan sukar dikesan kerana mereka
mempunyai tanda-tanda yang berbeza yang dipanggil masked depression. Bagi
kanak-kanak dan remaja kemurungan sukar dikesan kerana mereka mungkin mempunyai
tanda-tanda seperti masalah tingkahlaku , sakit-sakit perut, histeria sebagai
presentasi kemurungan. Bagi orang tua pula, kebanyakan mereka mempunyai
masalah-masalah seperti gastritis, sakit kepala, sakit sendi, mudah lupa dan
pseudodementia sebagai tanda kemurungan.
Siapakah yang berisiko untuk mendapat kemurungan?
Jantina:
Kemurungan boleh berlaku kepada sesiapa sahaja tetapi lebih ramai wanita
mengalami kemurungan berbanding lelaki . 15 - 25% kaum wanita boleh mendapat
penyakit ini.
Umur: Purata
pesakit berumur 40 tahun. 50% daripada mereka yang mengalami kemurungan berumur
antara 20-50 tahun. Kemurungan juga boleh berlaku di kalangan kanak-kanak dan
orang tua.
Taraf perkahwinan: Kemurungan lebih kerap berlaku di kalangan individu
yang tiada pasangan hidup seperti duda, janda dan balu berbanding individu yang
berkahwin.
Keluarga : Kemurungan adalah penyakit turun temurun. Jika anda
mempunyai keluarga (seperti ibu, bapa atau adik-beradik) yang mengalami
penyakit ini, anda 2-3 kali lebih daripada orang lain untuk mendapat kemurungan
Apakah punca penyakit kemurungan?
Terdapat beberapa
faktor yang menyumbang kepada seseorang itu untuk mengalami penyakit
kemurungan. Salah satunya ialah genetik atau keturunan. Individu yang mempunyai
ahli keluarga yang pernah menghidapi penyakit kemurungan, mempunyai risiko yang
lebih tinggi untuk menghidapi penyakit ini apabila dibandingkan dengan mereka
yang tidak. Selain itu, individu dengan personaliti yang selalu gelisah atau
tidak ceria adalah lebih cenderung untuk mendapat penyakit ini.
Mereka yang pernah
mengalami peristiwa hidup yang memberi impak pada zaman kanak-kanak juga
mempunyai risiko yang lebih tinggi. Contohnya trauma psikologi di zaman
kanak-kanak atau trauma fizikal ke atas otak kerana kecederaan atau
penyalahgunaan dadah. Kemalangan yang berlaku pada zaman kanak- kanak memberi
kesan yang lebih besar dan membawa kepada risiko yang lebih tinggi untuk
penyakit kemurungan bagi seseorang individu dalam kehidupan dewasanya. Bagi
mereka yang menggunakan dadah, risiko untuk menghidapi penyakit kemurungan juga
turut meningkat berbanding dengan mereka yang tidak mengambil dadah. Penggunaan
dadah di sini termasuklah menghisap rokok.
Sesetengah sejarah
hidup yang negatif atau yang menyebabkan tekanan jiwa boleh menjadikan
seseorang individu itu lebih terdedah untuk menghidapi penyakit kemurungan.
Oleh itu, mereka ini haruslah lebih berwaspada dan mendapatkan pertolongan
secepat mungkin.
Di antara faktor psikososial kemurungan:
- Masalah sosial seperti menjadi mangsa penganiayaan , penderaan fizikal atau seksual, kematian orang tersayang, putus cinta, kesempitan wang, gagal dalam pekerjaan, pelajaran dan lain-lain lagi. Masalah sosial ini mungkin telah lama dialami tetapi masih menjadi memori kepada pesakit dan boleh mencetus kemurungan.
- Cara
menyelesaikan masalah: Kemurungan
lebih mudah berlaku di kalangan individu yang tidak tahu cara yang baik
untuk menyelesaikan masalah. Individu yang mempunyai Coping
Strategy dan problem solving technique yang
betul dan produktif lebih mudah menangani masalah dan kurang risiko untuk
murung.
- Personaliti. Tiada satu personaliti
tertentu yang menyebabkan individu mendapat kemurungan, tetapi terdapat
individu yang mempunyai personaliti tertentu seperti terlalu obsessif (
terlalu teliti, bercita-cita tinggi dll), dependent (
bergantung kepada orang lain dan non assertive ( tidak
mampu menegakkan hak sendiri) yang mudah mendapat kemurungan.
Antara faktor lain yang menyebabkan penyakit kemurungan ialah
ketidakseimbangan bahan kimia atau hormon di dalam otak. Hormon utama yang
sering dikaitkan ialah serotonin. Antara hormon lain yang turut terlibat ialah norepinephrine dan dopamine. Bahan-bahan ini diperlukan untuk otak
kita berfungsi secara normal dalam mengawal perasaan kita. Oleh itu, kegagalan
dalam penghasilan atau peningkatan dalam pemusnahan bahan-bahan ini akan
menyebabkan berlakunya ketidakseimbangan bahan kimia ini dan seterusnya
menjurus seseorang itu menghidap penyakit kemurungan .
Diantara faktor biologi kemurungan:
- Ketidakseimbangan
neurotransmitter (seperti serotonin, noradrenalin, dopamin) dan reseptor (
seperti reseptor 5 HT2, ) yang penting dalan fungsi otak dan saraf
- Ketidakseimbangan
regulasi hormon seperti hormon kortisol dan tiroid
- Patologi
di otak seperti dilatasi ventrikel, patologi limbik sistem, prefrontal dan
basal ganglia
- Faktor
genetik
- Jangkitan virus di awal kelahiran atau di peringkat janin
Bolehkah kita merawat penyakit kemurungan?
Rawatan kemurungan adalah menyeluruh
berdasarkan prinsip biopsikososial dan spiritual
Rawatan juga bergantung kepada keterukan (severity)
penyakit ini.
Pesakit yang mengalami kemurungan serius
Pesakit yang mendapat kemurungan serius perlu dimasukkan ke
hospital . Diantara tanda-tandanya:
- merbahaya
kepada diri sendiri ( cth: perasaan atau cubaan bunuh diri, tidak mahu
makan dan minum sehingga kesihatan terjejas)
- merbahaya
kepada orang lain ( cth: perasaan benci keterlaluan sehingga berniat
mencederakan atau membunuh orang lain)
- mempunyai
tanda-tanda psikosis yang keterlaluan
Penyakit kemurungan perlu dikenalpasti dan diberikan diagnosis sebelum
rawatan dapat diberikan. Individu yang mempunyai penyakit ini, bergantung
kepada tahap keterukannya, boleh memilih di antara “talking therapy” (psikoterapi) atau penggunaan
ubat. Selalunya untuk kes sederhana atau berat, kombinasi terapi boleh
digunakan untuk merawat pesakit dan kajian telah menunjukkan keputusan yang
memberangsangkan apabila kombinasi rawatan digunakan.
Rawatan menggunakan ubat-ubatan adalah efektif dan selamat. Walaupun
setiap ubat mempunyai kesan sampingan, sekiranya tidak memberikan rawatan untuk
penyakit kemurungan adalah lebih bahaya daripada kesan sampingan tersebut. Juga
perlu dijelaskan bahawa kesan sampingan ubat-ubat ini selalunya kecil dan
jutaan pesakit di seluruh dunia yang menerima rawatan ini dapat menerima kesan
sampingannya.
Ubat-ubatan:
- Ubat antidepressant perlu
untuk menangani kemurungan dan di beri sehingga pesakit benar-benar sembuh
dan boleh berfungsi semula dengan baik
- Ubat antianxiety perlu
untuk menangani keresahan tetapi diberi untuk tempoh yang singkat
- Ubat sleeping
pill di beri jika perlu untuk memudahkan pesakit tidur dan rehat
dengan cukup tetapi untuk tempoh yang singkat.
Rawatan Psikososial :
- Berbincang
cara penyelesaian masalah ( problem solving technique)
- Berbincang
cara meluahkan dan menangani kemarahan ( anger management)
- Berbincang
cara terbaik menangani stress ( stress management & coping
skill)
- Mendapat
penjelasan tentang penyakit, rawatan dan komplikasi (Psychoeducation)
- Perbincangan
tentang menyelesaikan masalah kewangan dan masalah sosial lain melalui
rujukan kepada agensi berkenaan
Psikoterapi ( RUJUK PSIKOTERAPI)- mengikut
kesesuaian (* yang sering saya gunakan)
- Cognitive Behavioural Therapy (CBT) ~ Untuk membaik pulih aspek kognitif dan tingkahlaku.
- Terapi Tingkah Laku ~ Menggunakan thought diary – carta harian kognitif
- Psikoterapi
interpersonal
~ Memperbaiki cara komunikasi,
mengenalpasti konflik peranan dan meningkatkan kemahiran bersosial.
- · Terapi Alternatif
Ø Emotional Freedom Technique
(EFT)/Spiritual Emotional Freedom Technique (SEFT)
Ø Teknik Relaksasi
Ø Latihan Relaksasi Otot (PMR)
Ø Urutan
Ø Aromaterapi
Ø Mindfulness Technique
Selain itu terdapat beberapa
perkara penting yang harus di titik beratkan dalam proses rawatan ini iatu :
- Rehat & Sokongan
- Pemakanan
- Senaman
Pesakit yang mengalami kemurungan ringan dan mempunyai sokongan keluarga
yang baik boleh memilih untuk bantuan psikososial dan psikoterapi sahaja.
Rujukan : KESIHATAN MENTAL ~ Manual komprehensif bagi pengamal psikologi oleh JPA
5 comments:
Kadang2 kita xsedar kita dalam situasi kemurungan. Bila baca article ni baru tahu..
Ye hana hadi..kadang-kadang kita tak sedar ianya telah ada dlm diri..terima kasih sudi jengah dan baca artikel saya...:) dah jengok blog awk meriah sungguh..:)
wah, artikel sangat ilmiah...dah lama tak baca benda2 macam ni ;)
Rin...aku update sbb kes2 melibatkan kerja so untuk tatapan masyarakat sekitar juga :) tq rin 4 ur support. Rin bila nak update pasal art terapi ismalik huhuhu nak juga sikit ilmu :P
hi.. emm nak tanye .. kemurungan tu boleh berlaku bila-bila masa je ke walaupun dah makan ubat? asyik dia orang je yang stress .. bukan ke kalau macam tu boleh mendatangkan stress kat org lain gak.. so, kita sbagai org terdekat tindakan ap yang perlu kita buat?? sakit hati gak kadang-kadang kann.. lagi satu diaorang tu buat2 je ke mcm tu ? padahal satu hari tu bukan ad apa2 pon yg berlaku
Post a Comment